Hoe een Noorse start-up de biodiversiteit aanjaagt met vloeibare klei

Voedsel verbouwen in de woestijn, het Noorse Desert Control toont dat het kan

Het Noorse bedrijf Desert Control weet woestijnzand vruchtbaar te maken met vloeibare klei. CEO Ole Kristian Sivertsen heeft bewezen dat de methode werkt. Nu wil hij over de hele wereld zorgen voor een grotere biodiversiteit én meer voedselzekerheid . ‘De resultaten zijn zó spectaculair, dat we lange tijd nauwelijks werden geloofd.’

Wat als je droog, los zand de eigenschappen zou kunnen geven van pakweg een kluit Hollandse aarde? Een kluit die water vasthoudt, en waarin micro-organismen en voedingsstoffen zorgen voor een vruchtbare bodem voor gewassen en bomen?

Als dat lukt, kun je een kolossale hoeveelheid uitgemergelde aarde weer vergroenen, geschikt maken voor voedselproductie en het opslaan van CO₂. In dat groene wonder is Desert Control geslaagd, een bedrijf waarin het ASN Biodiversiteitsfonds recent heeft geïnvesteerd.

KLEI VOOR DE NIJLDELTA

Al in 2005 legde uitvinder en oprichter Kristian P. Olesen de basis voor een methode om zand vruchtbaar te krijgen. Hij zag hoe in Egypte de Aswandam een eind had gemaakt aan de overstromingen van de Nijldelta, maar dat die daardoor verstoken bleef van de klei die de Nijl altijd had aangevoerd. Het bleek een moeizaam proces om die klei op een andere manier alsnog over het land te verspreiden.

De in Noorwegen woonachtige Deen had een lange carrière achter de rug in de olie- en gassector. Daar deed hij veel kennis op over geologie, mineralen en bodemeigenschappen, waarmee hij zich op een duurzame missie stortte.

Hij kwam op het idee om klei heel fijn te malen, zodat die in een vloeistof makkelijk kan worden aangebracht op zand en arme grond. De kleideeltjes vormen een laagje rond zandkorrels en geeft ze de ‘kleefkracht’ van aarde. Het resultaat: de grond houdt water langer vast, voedingsstoffen spoelen niet langer weg de bodem in en ook verzilting wordt tegengegaan. (zie het kader hieronder: Hoe LNC werkt).

LIQUID NATURAL CLAY

Bijna twee decennia later is dit idee gerijpt tot een product, Liquid Natural Clay. Het heeft zich in
onderzoek bij verschillende universiteiten en ook in de praktijk voldoende bewezen om wereldwijd te worden uitgerold. Olesen zelf is onlangs overleden maar zijn zoon is nog volop betrokken bij de startup
die rond de vloeibare wonderklei is opgericht. Het bedrijf wordt nu geleid door ceo Ole Kristian Sivertsen.

Ook al iemand zonder donkergroen cv, maar dat is voor de doorbraak van Desert Control misschien ook wel goed. Sivertsen ging als manager van internationale IT- en satellietbedrijven de wereld over tot hij besloot het roer om te gooien. ‘Mijn satellietbedrijf werkte samen met organisaties als de VN en het World Food Program om communicatie in de meest verafgelegen gebieden te verzorgen. Op een goed moment raakte ik betrokken bij een ngo in Kameroen, die zorg en daarmee hoop bracht naar mensen die niets hadden. Daar heb ik ervaren hoe belangrijk hoop is, wat het kan betekenen voor mensen en tot welke positieve ontwikkelingen het kan leiden, als in een soort domino-effect.’

DE VERWOESTIJNING KEREN

‘Het zette me aan het denken. Ik had al vaak genoeg op satellietbeelden gezien hoe snel het achteruit gaat met de aarde, hoe de woestijnen steeds sneller oprukken. Nu al bestaat 20 procent van de aarde uit onvruchtbaar geworden grond, terwijl we voor ons voortbestaan als mensheid afhankelijk zijn van dat dunne schilletje rond onze aarde: de bodem. Als we die verwoestijning zouden kunnen keren, geven we zoveel mensen ook hoop. Want met vruchtbare grond verdwijnt ook bijna letterlijk de hoop op een goed en gezond leven.’

Sivertsen komt uit Stavanger, de plek waar Desert Control is opgericht. ‘In het vliegtuig terug heb ik de knoop doorgehakt: ik zeg mijn baan op, spring in het diepe en ga iets doen voor de wereld. Ik heb vier kinderen, ik wil voor hen niet de rekening achterlaten waarmee we op dit moment de aarde mee opzadelen.’

VAN KEUKENMIXER TOT PRODUCTIE-UNITS

Met zijn uitgebreide ervaring in het bedrijfsleven wist de Noor investeerders achter de startup te
krijgen, hij sloot partnerships met klanten en universiteiten voor het verder ontwikkelen, testen en
certificeren van de vloeibare klei. Hij bracht het bedrijf zelfs naar de beurs. ‘Dit was een voorwaarde
voor de eerste institutionele investeerders om in te stappen, maar dankzij de beursnotering hebben
we nu ook duizenden particuliere beleggers waarvan sommige echt fan zijn.

Die beursgang betekent niet per se dat het bedrijf al een enorme schaal heeft bereikt. De machines
die de LNC ‘malen’ uit verschillende kleisoorten zijn af en doen hun werk op of in de buurt van de
akkers of boomgaarden die worden behandeld. ‘We begonnen met iets wat op een keukenmixer
leek, het was een hele klus om die op te schalen tot de mobiele productie-units die straks het hele
land door kunnen rijden.’

‘De resultaten zijn zó spectaculair, dat we lange tijd nauwelijks werden geloofd. Daarom hebben we ook zoveel tijd en energie gestoken in onafhankelijk onderzoek, in pilots met verschillende gewassen, maar ook met toepassingen in stedelijke groenvoorziening en de natuur. Alles om de wereld ervan te overtuigen dat een van de beste oplossingen tegen klimaatverandering zich recht onder onze voeten bevindt: de bodem.'

WATER EN KUNSTMEST BESPAREN IN ARIZONA

In Arizona past Limoneira, een duurzame teler van onder meer citrusfruit, de Noorse technologie al
toe. Inmiddels bevalt dat zo goed, dat het flink wil opschalen. ‘Ze besparen daar nu al 25 procent
water en daarmee ook energie, want het oppompen van water kost stroom. Doordat ook meststoffen minder snel wegspoelen, scheelt dat waarschijnlijk nog eens 25 tot 50 procent aan bemesting. Maar het belangrijkste voor Limoneira is een gezonde, levende bodem die de teelt winstgevender en tegelijkertijd duurzamer maakt.'

En ook al is twee jaar best een korte periode voor de fruitbomen die groeien op de met vloeibare
klei verbeterde grond, ze leveren nu al meer op. Desert Control heeft via lokale partners ook
afnemers in Saoedi-Arabië en de Emiraten, waar dadelpalmen ruim eenvijfde meer eersteklas
vruchten opleveren, bij een waterverbruik dat bijna halveerde.

SPECTACULAIRE RESULTATEN

‘De resultaten zijn zó spectaculair, dat we lange tijd nauwelijks werden geloofd. Daarom hebben we
de afgelopen jaren ook zoveel tijd en energie gestoken in onafhankelijk onderzoek, in pilots met
verschillende gewassen, maar ook met toepassingen in stedelijke groenvoorziening en de natuur.
Alles om de wereld ervan te overtuigen dat een van de beste oplossingen tegen klimaatverandering
zich recht onder onze voeten bevindt: de bodem.'

Desert Control is geen startup van het soort dat explosieve groei najaagt. ‘Dit is in feite deep tech:
fundamenteel nieuwe technologie die je alleen stap voor stap naar de markt kunt brengen. Natuurlijk zijn we ongeduldig en willen we dat iedereen dit zo snel mogelijk kan gebruiken. Maar het is ook mensen eigen om te overschatten wat je op korte termijn voor elkaar krijgt en te onderschatten wat op de lange termijn de mogelijkheden zijn.’

‘Niet alleen de bomen gedijen goed en ontwikkelen sterkere wortels, daartussen verschijnt begroeiing die ook insecten aantrekt en CO₂ opslaat in de bodem, allemaal dingen die elkaar en de biodiversiteit versterken.’

WATER IS POLITIEK

Dat betekent voor Desert Control ook dit jaar vooral meer machines uitzetten, om op meer plaatsen pilots te draaien. Sommige projecten zullen ook al omzet opleveren. Die zal nog steeds uit welvarende landen als de VS en in het Midden-Oosten komen. ‘De business case voor onze klanten hangt sterk af van onder meer de waterprijs. En je weet: water is in veel gebieden politiek.'

'Boeren hoeven niet overal de werkelijke kostprijs voor water te betalen. In Amerika kan het voorkomen dat iemand die een park moet bewateren echt tweehonderd keer zoveel betaalt per kuub als een agrarisch bedrijf iets verderop. En waar water goedkoop is, verdient ons product zich minder snel terug. Daarom benadrukken we ook de andere voordelen van LNC, zoals het minder snel wegspoelen van nutrienten en het tegengaan van verzilting.'

Een klant als Limoneiro is het niet zozeer te doen om de kosten, maar om het waterverbruik zelf, om het lagere energieverbruik en de grotere biodiversiteit. ‘Niet alleen de bomen gedijen goed en ontwikkelen sterkere wortels, daartussen verschijnt begroeiing die ook insecten aantrekt en CO₂ opslaat in de bodem, allemaal dingen die elkaar en de biodiversiteit versterken.’

VOEDSELZEKERHEID VOOR 110 LANDEN

Landen als de emiraten en Saoedi-Arabië hebben een strategisch belang bij de voedselzekerheid die Desert Control potentieel biedt, en Sivertsen heeft er dan ook tot op het hoogste niveau contact over de mogelijkheden die zijn vloeibare klei biedt voor de lokale landbouw. ‘Maar we willen uiteindelijk onze innovatie naar meer dan 110 landen brengen en in al deze landen aantonen dat dit niet alleen bijdraagt aan het bedrijfsresultaat, maar ook aan onze planeet.'

Vooral de armere gebieden in Afrika staan te springen om de Noorse vinding. Daarvoor moet Desert Control de schaal zien te bereiken die ervoor zorgt dat de kostprijs van zijn machines en bodemverbeteraar in de toekomst omlaag gaat. Door zijn oogharen ziet de ceo van Desert Control straks jonge ondernemers door Afrika rijden met een mobiele LNC-fabriek, die lapje voor lapje de grond van boeren oppept tot groene oases.

GROENE MUUR IN AFRIKA

‘Dat vereist training van die lokale ondernemers, en financiering van de installatie en misschien kleine leningen voor de boeren die klant worden. Juist in gebieden die ernstig zijn aangetast willen we iets opbouwen dat werk creëert en nieuwe hoop voor de lokale gemeenschappen.’

‘Natuurlijk heb ik daarover al contact met verschillende ngo’s, maar dit is echt iets voor over 4 of 5 jaar. Het is uiteindelijk wel onze visie: dat al die stukjes groen in Afrika van lieverlee een lange groene muur van regeneratieve landbouw vormen, die van Senegal naar Djibouti loopt.’