Wat is microkrediet?
Microkredieten zijn kleine leningen die voornamelijk worden toegekend aan kleine en/of startende ondernemers. Misschien klinkt de term microkrediet als ver-van-je-bed. En denk je bij het woord aan cacaoboeren in het Amazonegebied of kleine ondernemers in India of Afrika. Toch spelen microkredietinstellingen ook dichter bij huis een belangrijke rol. Zo participeert het ASN Microkredietfonds al 23 jaar in Mikrofin, een plaatselijke microkredietinstelling in Bosnië-Herzegovina. In deze periode kon het circa 1,2 miljoen kleine ondernemers op weg helpen.
Foto: Mikrofin geeft Bosnische ondernemers als Jagoda Hrgota een steuntje in de rug
Microkredieten voor wederopbouw Bosnië-Herzegovina
burgers te steunen bij het opbouwen van hun land, met bedrijvigheid die van onderaf de economie zou aanjagen.
Hoe werd financiële sector opnieuw opgebouwd?
Braco Erceg, nu Investor Relations Manager bij Mikrofin, herinnert zich die periode nog goed. Zelf verdiende hij zijn brood als tolk voor de NAVO-vredesmacht Ifor die in 1995 de VN-vredesmacht opvolgde. ‘Banen waren er nauwelijks. De voormalige staatseconomie lag aan duigen, mensen waren massaal ontheemd geraakt. Er was geen tijd om uitgebreid te onderzoeken hoe de financiële sector opnieuw vorm zou moeten krijgen, er moest snel worden gehandeld. Mensen hadden geld nodig om hun leven weer op te kunnen pakken.’
Microkredietkennis en -ervaring uit Bolivia
De Wereldbank selecteerde enkele internationale hulporganisaties die een microkredietorganisatie zouden kunnen opbouwen. In 1997 werd met dit doel Mikrofin met hulp van de Amerikaanse hulporganisatie CARE opgezet. ‘We hadden de eerste periode veel profijt van de kennis en ervaring die op andere continenten was opgedaan met microkrediet. Een van mijn collega’s had bijvoorbeeld lang in Bolivia gewerkt. Hij bracht zijn kennis over op ons: wat ergens anders op de wereld werkt, moest ook bij ons kunnen aanslaan.’
De vraag naar microkrediet in Bosnië-Herzegovina
Het was pionieren voor Mikrofin, want ook de financiële regelgeving moest Bosnië-Herzegovina in die naoorlogse jaren nog nieuw ontwikkelen. ‘Dat slurpte in de beginjaren zelfs de meeste tijd en aandacht op, naast het opbouwen van onze eigen organisatie en natuurlijk het uitgeven van leningen.’
Verrassend veel mikrokredietaanvragen bij Mikrofin
Erceg van Mikrofin had toen nog geen idee hoe groot de vraag naar microkredieten in zijn land zou worden. ‘Ik dacht aanvankelijk: wat hebben mensen nou aan een lening van 300 of 500 euro? Maar het liep verrassend genoeg als een trein. Mensen konden zich geen grotere bedragen permitteren en de bedrijvigheid hier was ook tamelijk traditioneel. Voor kleine boeren en handelaren was het geld een enorme impuls.’ Vergeet niet dat commerciële banken nog nauwelijks een rol speelden in voormalig Joegoslavië en zich ook niet richtten op kleine ondernemers en particulieren.
Foto: Mikrofin geeft Bosnische ondernemers als Rahima Šabić een steuntje in de rug
Buitenlandse investeerders en ngo’s en Mikrofin
De honger naar krediet leek in bijna onstilbaar en werd ook opgemerkt buiten de landsgrenzen. Zodra het juridische raamwerk voldoende stevig was, stapten in het begin van het nieuwe millennium steeds meer buitenlandse investeerders en ngo’s in. Ook ASN Bank was er vroeg bij. ‘Onze buitenlandse partners vertrouwden de cijfers bijna niet’, zegt Erceg, ‘zo hard ging het. Maar vergeet niet: achter die behoefte aan geld gaat de behoefte aan een beter leven schuil. Het was vrede, maar daarmee heb je niet vanzelf je inkomen terug.’
De samenwerking tussen Mikrofin en ASN Impact Investors
De samenwerking met ASN Impact Investors was vruchtbaar, herinnert Erceg zich. ‘Zij hadden elders op de wereld ervaring met microfinanciering en kenden de standaarden waarmee de industrie werkte. Ook daardoor was het altijd goed om met ze te praten. En ik denk dat ze ook open stonden om van ons te leren. Al met al was het een professionele, bestendige relatie.’
Het liep niet altijd goed bij Mikrofin
Het kapitaal stroomde dus toe, ook van andere investeerders, maar een enorme stijging van vraag en aanbod leidde tot oververhitting. En in de jaren 2008-2009 leidde dit tot een zeepbel die knapte. Het aantal niet afbetaalde leningen nam toen snel toe of moest worden overgesloten om complete afschrijving te voorkomen.
‘De financiële crisis was een aanleiding, maar niet de oorzaak’, zegt Erceg. ‘We waren te ambitieus: iedereen wilde meedelen in de groei, en niemand wilde achterblijven bij de concurrenten. We hebben ervan geleerd dat 100% groei per jaar niet vol te houden is. Onze interne procedures zijn aangescherpt, we kijken strenger naar de leencapaciteit van mensen. En er kwam ook een centraal kredietregister waarin alle partijen hun gegevens delen.’
Mikrofin marktleider
Het duurde tot 2013 voordat de kredietsector was hersteld. Sindsdien verloopt de groei gecontroleerd, maar nog altijd met meer dan 10% per jaar, zegt Erceg. Inmiddels is Mikrofin marktleider in zijn land, met een marktaandeel van 29%.
Hoe gaat het nu met Mikrofin?
Het voorziet 62.000 klanten van leningen. Het gemiddelde leenbedrag is tegenwoordig € 1.500, geld dat na 18 tot 24 maanden wordt terugbetaald. ‘Over het algemeen zijn het bedrijfsleningen voor boeren, handelsondernemingen, dienstverleners en kleinschalige producenten. Maar we verstrekken ook consumptief krediet en leningen voor woningonderhoud.’
Na de crisisjaren is het aantal leningen dat niet volledig worden afgelost, weer gedaald naar voor microfinanciering normale niveaus van 0,4%. ‘De gewone banken zijn er na de oorlog nooit in geslaagd dit marktsegment goed te bedienen, wij hebben inmiddels voldoende vertrouwen bij het publiek.
Foto: Mikrofin geeft Bosnische ondernemers als Juzvic Jovo een steuntje in de rug
Herstel van de werkgelegenheid in Bosnië-Herzegovina
Microkredieten blijven in Bosnië-Herzegovina, ook ruim 25 jaar na de burgeroorlog, een belangrijke rol spelen naast andere vormen van bancaire dienstverlening. Na Bangladesh is het land zelfs de wereldwijde nummer twee als het gaat om het aantal burgers dat microkredieten afsluit in verhouding tot het totale aantal inwoners.
Draagt microkrediet bij aan het herstel van de welvaart en werkgelegenheid?
In hoeverre hebben de microkredieten bijgedragen aan het herstel van de welvaart en de werkgelegenheid? En misschien zelfs het bewaren van de broze vrede? Erceg is daar bescheiden over. ‘Cijfers zijn lastig te verkrijgen en mensen schatten ze vaak te rooskleurig in. Je zou kunnen stellen dat we met elke bedrijfslening in elk geval een persoon werk bezorgen: de eigenaar van het bedrijf. Maar de informele economie hier is omvangrijk. Het zou goed kunnen dat elke lener indirect vijf anderen van een baan voorziet.’
Persoonlijke relatie blijft
Ook de komende jaren verwacht Erceg nog groei. ‘Nieuwe technologie zal ervoor zorgen dat we leningaanvragen sneller kunnen goedkeuren, maar de nadruk zal blijven liggen op de persoonlijke relatie met onze klanten - dat is een van de grote voordelen van microfinanciering. En die persoonlijke relatie houden we overeind, ook nu de klant gewend is alles op zijn mobiel te doen: wij veranderen mee.’
‘Als ik terugkijk op de afgelopen 25 jaar, denk ik dat de beslissing om in ons land microkredietinstellingen op te zetten, een van de beste is geweest voor onze financiële sector. Als wij er niet waren geweest, had 95% van de bevolking nooit toegang gekregen tot gewone bankproducten.’
| Welk geld: ASN Microkredietfonds |
| Hoeveel: € 30 miljoen (sinds eind jaren ’90) |
| Aantal klanten: 62.000 in Bosnië-Herzegovina |
| Status: Mikrofin is in 1997 opgericht |
| Doel: via microkredieten van gemiddeld € 1.500 kleine ondernemers ondersteunen |
| Impact: sinds de oprichting heeft Microfin in totaal 1,2 miljoen burgers geholpen |
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Duurzaam beleggen bij ASN Bank
Van plan om te starten met beleggen? Dit kan al vanaf € 20 per maand. Lees onze tips om een goede start te maken.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd 25 februari 2022 .
