Het is geen toeval dat Tanja Havemann zich richt op Sub-Sahara Afrika. Tot haar 18e woonde ze in Tanzania en Kenia. Tegenwoordig woont ze in Zwitserland waar ze verbonden is aan het, mede door haar opgerichte, adviesbureau Clarmondial. Een bureau dat investeerders de weg wijst naar d
Bij landbouwfinanciering timing essentieel
Dat de boeren op tijd in het seizoen worden betaald, helpt ze ook enorm, zegt Havemann. ‘Je kunt niet onderschatten hoe belangrijk het seizoensgebonden karakter van landbouwfinanciering is. Bedrijven moeten op het juiste moment, en vooral vroeger in het seizoen, toegang krijgen tot kapitaal om boeren te kunnen ondersteunen.
Veel kleine boeren in opkomende markten zijn arm en afhankelijk van een mix van gewassen die ze voor eigen consumptie telen en zogeheten food crops. De kopers daarvan moeten zelf hun financiering op orde hebben, zodat ze de boeren snel kunnen betalen en de producten ook vers blijven. Die snellere betaling en de premies die ze kunnen betalen voor een duurzame werkwijze kunnen echt levens veranderen.’
Uitstekende milieubeheerders in de dop
Net als gezinnen over de hele wereld willen kleinschalige boeren allereerst een goed inkomen, zegt Tanja. Maar hoewel ze het vaak moeten doen met minimale middelen en weinig zicht hebben op de afzetmarkten, kunnen ze uitstekende milieubeheerders zijn, als ze de kans krijgen.
Neem bijvoorbeeld een boer in Tanzania, die via het ASN Biodiversiteitsfonds en vervolgens via het FSF, wordt gesteund. Zijn gezin van acht personen beheert een stuk land van ongeveer een hectare, waar ze op zijn aangewezen. Het gezin verbouwt verschillende gewassen, voor eigen gebruik en om geld te verdienen, waaronder koffie, bananen, maniok en zoete aardappelen. ’Een zo divers mogelijke oogst dus, zonder de bodem uit te putten, want ze kunnen het zich niet veroorloven de opbrengst van dat lapje grond in gevaar te brengen. Koffie en bananen zijn daarbij de handelsgewassen voor de export en de lokale markt. De lening van FSF helpt om de koffiecertificering te betalen, die een premie oplevert, en om ervoor te zorgen dat het gezin snel betaald wordt, zodat het geld op tijd is om het schoolgeld te betalen.’
Koffie, soja en cassave
Het Food Securities Fund is het resultaat van jarenlang onderzoek door Havemann en het team van Clarmondial naar de relatie tussen agrarische waardeketens en het milieu in Afrika en andere opkomende markten. ‘Je moet begrijpen hoe gewassen als koffie, soja en cassave worden verbouwd, en hoe de leveringsketen werkt die maakt dat ze op het bord van de consument terechtkomen.
En eerst en vooral: waar en op welke momenten de juiste financiering verandering kan brengen. In de levensstandaard van de boeren en handelaren, maar ook op het gebied van klimaat en biodiversiteit.’ ‘We hebben jarenlang gesproken met boeren en andere agrarische bedrijven in ontwikkelingslanden: tegen welke uitdagingen lopen zij aan in de transitie naar duurzame landbouw? Samen met internationale en lokale banken hebben we onderzocht waar de markt slecht functioneert en welke financiële kansen dit biedt voor investeerders.’
Dit lijkt misschien op wat microfinancieringsinstellingen met microkredieten doen. Maar in de praktijk is het toch anders. De leningen van het Food Securities Fund gaan niet naar kleine boeren maar naar lokale bedrijven: verwerkers van landbouwproducten en handelsbedrijven die duurzaam inkopen. De boeren krijgen van hen training, ondersteuning en toegang tot de markt.
‘Ik had wetenschapper of beleidsmaker kunnen worden, maar zag dat ik via de kapitaalmarkten een grotere impact kon hebben.’
Overweldigende schoonheid
Zoals eerder gezegd is Havemann geboren en getogen in Tanzania en Kenia: ‘Tot mijn 18e reisde ik door heel Oost-Afrika, waar mijn ouders als arts werkten op het platteland. Daar heb ik mijn fascinatie voor de overweldigende schoonheid van de Afrikaanse natuur opgedaan, maar ook voor de landbouw. Ik groeide op met het besef dat je als bevoorrecht mens een keuze hebt, en de middelen om een waardevolle bijdrage te leveren aan het leven van andere mensen.’
Havemann studeerde tropische milieukunde, milieu-economie en milieurecht in het Verenigd Koninkrijk voordat ze ervaring opdeed bij investeringsbedrijven en vermogensbeheerders met een focus op impact. ‘Ik had wetenschapper of beleidsmaker kunnen worden, maar zag dat ik via de kapitaalmarkten een grotere impact kon hebben. Als je de context begrijpt waarin bedrijven in opkomende markten moeten opereren en je kunt een brug slaan naar financiering, komen dingen echt in beweging.’
Er is nog een vooroordeel over kleine en middelgrote landbouwbedrijven in Afrika dat Tanja graag uit de wereld wil helpen: dat investeren in deze bedrijven extreem riskant zou zijn. ‘Als je begrijpt hoe het financieringstekort in de waardeketen speelt en hoe de actoren met elkaar verbonden zijn, helpt dat om het risico in te schatten. We checken ook het track record van de bedrijven die bij ons lenen, en hun bereidheid om milieu- en sociale impact te realiseren.
Grote ambitie
| Welk geld: | ASN Biodiversiteitsfonds |
| Omvang: | Paar miljoen euro (deze investering wordt geleidelijk uitgebreid) |
| Projecten: | 50.000 boeren uit meerdere Afrikaanse landen |
| Start: | FSF is actief sinds maart 2021 |
| Doel: | Via financieringen in bosbouw en akkerbouw de biodiversiteit beschermen |
| Impact: | 60.000 hectare land en bos |
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd op 22 september 2022.
