De bodem van de Noordzee is verre van kleurrijk. Het is een enorme zandvlakte, waar de biodiversiteit ver te zoeken is. Natuurlijke riffen en stenen zijn veelal verdwenen door ziektes en visserij. Zachte koralen, anemonen en veel andere onderwaterdieren die zich graag bij deze riffen vestigen, zijn flink afgenomen. Ook de oesterbanken, die tot een eeuw geleden in 30% van onze Noordzee voorkwamen, zijn leeggevist en opgegeten.
Als we die riffen en het rijke onderwaterleven in onze zee terug willen moeten we ingrijpen, besloten Stichting De Noordzee en Natuur & Milieu. Ze sloegen de handen ineen voor méér biodiversiteit in de Noordzee. Met een startkapitaal én de expertise van ASN Bank werd programma De Rijke Noordzee gelanceerd.
Als we de oester in onze zee terug willen, moeten we ingrijpen. Foto: Stichting De Noordzee.
Hoe windmolens zorgen voor meer biodiversiteit
Hoe sterker en diverser de natuur in de Noordzee is, hoe beter het bestand is tegen klimaatverandering. Hoe De Rijke Noordzee dat voor elkaar wil krijgen? Juíst met die windparken op zee. Binnen de parken mag bijvoorbeeld niet met sleepnetten worden gevist, waardoor er ruimte is om de onderwaternatuur te versterken. Daarnaast bieden de palen en fundering een goede plek voor zeedieren en planten om zich op te vestigen.
Wytske Postma, directeur van Stichting De Noordzee: ‘We zien bij oude wrakken in zee dat de biodiversiteit is toegenomen, met verschillende diersoorten. Daarom dachten we: hoe kunnen we in windparken de verarmde natuur in de Noordzee versneld nieuw leven inblazen?’ Een slimme gedachte, zeker nu het kabinet van plan is om het aantal windparken op zee te verdrievoudigen.
En wat blijkt: aan de voet van windturbines kunnen o.a. anemonen en mosselen groeien, en op de stenen rondom de turbines kan een rifstructuur worden geplaatst waarop schelpen en zachte koralen zich kunnen vestigen. In dat rif kunnen vissen eitjes leggen, waar weer andere diersoorten op af komen: van krabben en grotere vissen tot zelfs zeehonden. Zelfs op zee kan er dus zó worden gebouwd dat je de natuur ermee versterkt.
Foto: De Rijke Noordzee.
Uitzet van oesters succesvol
Sinds de start van De Rijke Noordzee zijn er mooie stappen gezet, samen met de windsector en de wetenschap. Zo is onderzocht hoe een nieuwe windturbine van Vattenfall nog meer natuur kan toestaan. In de fundering van de turbines zijn openingen aangebracht die ervoor zorgen dat vissen en ander zeeleven in en uit kunnen zwemmen. Het is goed mogelijk dat vissen en ander zeeleven de binnenkant van de turbines gebruiken om te schuilen of om voedsel te vinden. Als het werkt kunnen ook de turbines zelf de natuur versterken.
De Rijke Noordzee onderzoekt hoe een innovatief windturbine-ontwerp een positieve bijdrage kan leveren aan natuur in windparken. Foto: Stichting De Noordzee
‘Daarnaast zijn we bezig om de platte oester te herintroduceren’, vertelt Wytske. In de windparken Borssele (van Blauwwind), Luchterduinen en Gemini zijn inmiddels duizenden platte oesters uitgeplaatst. Met succes! In Borssele gedijen de oesters goed: 70% van de oesters leeft nog én ze hebben voor nageslacht gezorgd. Ook is veel leven rondom de palen te zien, en zijn er zelfs enkele grote spinkrabben gesignaleerd. Een mooie bevestiging dat het zeeleven zich inderdaad herstelt.
In windpark Luchterduinen is een nieuw design oestertafels gebruikt, speciaal gemaakt voor de omstandigheden in het windpark, waar vier jaar onderzoek aan vooraf ging. Hiermee wordt voorkomen dat de tafels wegzakken in de zanderige zeebodem. In Gemini, 55 km ten noorden van Schiermonnikoog is inmiddels ook ruim 46 ton aan schelpmateriaal geplaatst om een verloren oesterrif te helpen herstellen. Of de uitzet op deze twee plekken net zo succesvol wordt als in Borssele is nog even afwachten: het ontstaan van oesterriffen duurt enkele jaren.
‘Voor toekomstige projecten zijn nog veel meer gezonde oesters nodig. In onze Zeeuwse delta leven nog wel platte oesters, maar die hebben vaak last van een parasiet, waardoor ze niet in de Noordzee uitgezet mogen worden. Daarom hebben we, met succes, samen met kweek- en onderzoekspartijen uitgezocht hoe we het beste gezonde oesters zonder parasieten kunnen kweken’, vertelt Wytske.
Platte oesters worden uitgezet in windpark Luchterduinen. Foto: Stichting De Noordzee.
Daarnaast zetten Stichting De Noordzee en Natuur & Milieu zich in om natuurversterkend en -beschermend bouwen vast te leggen in wetgeving. Tien financiële instellingen, waaronder ASN Bank, hebben hier hun handtekening onder gezet. Zo moeten ook de toekomstige windparken van het kabinet zorgen voor méér natuur in de Noordzee.
Een gedreven groep mensen
‘Ik ben er heel trots op dat we dit met zijn allen doen’, vertelt Wytske. ‘We werken met een gedreven groep mensen die een windpark niet alleen als een bedreiging, maar ook als een kans zien. Als ik dan de foto’s zie van oesters die bij de palen naar beneden zakken denk ik: zo gaaf dat we dit met zijn allen aan het doen zijn!’
Ook bij ASN Bank overheerst dat trotse gevoel. Directeur Arie Koornneef: ‘Samen met Stichting De Noordzee, Natuur & Milieu en andere financiers van windparken op zee hebben we het voor elkaar gekregen om een gezamenlijke oproep aan het kabinet te doen waarbij wij pleiten dat natuurbeschermend en -versterkend bouwen het uitgangspunt wordt bij de aanleg van de windparken, en dat dit in de gehele financiële sector gemeengoed wordt.’
Programma De Rijke Noordzee maakt duurzame energie én een rijkere natuur mogelijk. Foto: Stichting De Noordzee.
Zo maakt geld gelukkig
Biodiversiteit staat aan de basis van alles wat ons en onze maatschappij in leven houdt. Als duurzame bank voelen we de verantwoordelijkheid om verder verlies van biodiversiteit te voorkomen. Daarom is het ons doel dat al onze financieringen en beleggingen in 2030 een netto positief effect hebben op de biodiversiteit. Ook willen we in 2030 positief bijdragen aan het klimaat. Met het programma De Rijke Noordzee komen onze ambities op beide gebieden perfect samen: we investeren in duurzame energie én in een rijkere natuur. Zo maakt het geld van onze klanten gelukkig.
| Welk geld: ASN Bank |
| Hoeveel: € 610.792 sinds de start |
| Programma: De Rijke Noordzee |
| Status: in 2018 van start gegaan |
| Doel: meer biodiversiteit in de Noordzee |
Dit artikel is gepubliceerd op 20 maart 2023 en geupdatet op 9 februari 2024.
