Veelgestelde vragen over burgerinitiatief Good Clothes Fair Pay

Wetsvoorstel

Wat houdt het wetsvoorstel precies in?
Met het wetsvoorstel vragen we de Europese Commissie om regelgeving te realiseren voor een leefbaar loon in de kledingindustrie. In het wetsvoorstel staan heel concrete maatregelen. Kledingbedrijven moeten bijvoorbeeld:

• inzicht hebben in hun productieketen. Ze moeten actief zoeken naar omstandigheden die ervoor kunnen zorgen dat productiemedewerkers geen leefbaar loon ontvangen.
• een concreet plan maken waarin staat hoe ze ervoor zorgen dat medewerkers wél een leefbaar loon uitbetaald kunnen krijgen. Dit plan moeten ze samen met belanghebbenden, zoals vakbonden, maken.
• leveranciers op tijd betalen, niet later dan zestig dagen na levering. Bovendien moeten orders op tijd worden geannuleerd, minimaal dertig dagen van tevoren. Zo wordt voorkomen dat personeel al is ingepland, materialen al zijn ingekocht of orders al gereed zijn op het moment van annulering.
• transparant zijn, bijvoorbeeld over de locaties waar de kleding wordt gemaakt, hoeveel mensen daar werken en wat hun startsalaris is. Ieder jaar moeten ze publiekelijk rapporteren over hun voortgang. Op deze manier kunnen ze makkelijker verantwoordelijk worden gehouden.
• zorgen voor een goed toegankelijk klachtenmechanisme. Belanghebbenden moeten eenvoudig terecht kunnen met zorgen over schendingen van het recht op een leefbaar loon. De bedrijven moeten rapporteren welke klachten er binnenkomen en wat ze hier mee doen. Hoe eerder een bepaalde zorg bekend is, hoe eerder er iets aan kan worden gedaan.
• extra goed zorgen voor risicogroepen, zoals vrouwen en migranten. Zij vormen het leeuwendeel van de arbeidskrachten en zijn extra kwetsbaar voor bijvoorbeeld uitbuiting.

Leefbaar loon

Wat is een leefbaar loon?
Een leefbaar loon wil zeggen dat mensen met hun salaris in hun eigen basisbehoeften en die van hun gezinsleden kunnen voorzien. Ze hebben genoeg geld voor gezond eten, een degelijke woonruimte en medische zorg als dat nodig is en ze kunnen hun kinderen naar school laten gaan. Daarnaast hebben ze ruimte om wat te sparen voor onverwachte uitgaven.

Het recht op een leefbaar loon is een fundamenteel mensenrecht dat door de Verenigde Naties wordt onderkend. Dit loon moet in een standaardwerkweek van maximaal 48 uur worden verdiend, dus zonder overwerk. De hoogte van een leefbaar loon verschilt per land, omdat de kosten van basisbehoeften in ieder land anders zijn.

Waarom zetten jullie je niet in voor een hoger wettelijk minimumloon?
Het door de overheid vastgestelde minimumloon is in landen waar kleding geproduceerd wordt zelden een leefbaar loon. Met dit loon kan dus niet in de basisbehoeften worden voorzien. Bovendien geldt niet in ieder land waar onze kleding wordt gemaakt een wettelijk minimumloon.

Lokale werkgeversorganisaties en de regeringen van veel productielanden vrezen dat kledingmerken hun bestellingen naar een ander land verplaatsen als zij de minimumlonen verhogen. Daarom is het noodzakelijk om een leefbaar loon vast te leggen in Europese wetgeving.

Wat zijn de verschillen tussen minimumlonen en leefbare lonen in de verschillende landen?
Fashion Revolution heeft in samenwerking met WageIndicator een interactieve kaart gemaakt om inzicht te geven in wat het verschil is in lonen tussen een aantal landen waar veel kleding geproduceerd wordt. Dit zijn alleen landen waar een wettelijk minimumloon is vastgesteld. Bekijk de interactieve kaart.

Waarom is een leefbaar loon belangrijk?
Verreweg de meeste kledingmakers in de wereld verdienen extreem weinig, waardoor zij vaak vast komen te zitten in een situatie waaruit ze niet kunnen ontsnappen. Zonder een leefbaar loon kunnen ze:

• gedwongen zijn om extreem veel overuren te maken of meerdere banen te nemen
• zich gedwongen zien hun kinderen aan het werk te zetten
• geen voeding, medische zorg, huisvesting en onderwijs betalen
• geen crisissituaties opvangen, zoals ziekte of andere onverwachte gebeurtenissen
• zich gedwongen zien geld te lenen en leningen af te sluiten om basisartikelen te kunnen kopen, waardoor ze in een schuldencyclus terechtkomen

Een leefbaar loon werkt vaak als katalysator om andere problemen op te lossen, zoals extreem overwerk, uitbuiting en kinderarbeid.

Als kledingmakers een leefbaar loon krijgen, moet ik dan meer voor mijn kleding betalen?
Waarschijnlijk nauwelijks, of zelfs helemaal niet. Uit een rapport van Oxfam blijkt dat de uiteindelijke kosten voor een kledingstuk met maar 1% stijgen als merken een leefbaar loon betalen aan de makers. Merken maken vaak enorme winsten. Wij vinden dat die kleine kostenstijging van een leefbaar loon prima voor rekening van het merk kan komen.

Kledingindustrie

Waarom is er Europese wetgeving nodig voor een leefbaar loon in de kledingindustrie?
De Europese Unie is de grootste afzetmarkt van kleding, schoenen en textiel ter wereld, maar slechts een op de drie bedrijven in de EU brengt risico’s op het gebied van mensenrechten in kaart en onderneemt daarop actie. Nog minder bedrijven richten zich op een leefbaar loon.

Vele organisaties en experts zetten zich al jaren in om te zorgen dat werknemers in kledingfabrieken beter betaald worden. Ze hebben kledingbedrijven er op aangesproken, hen geholpen of ze publiekelijk te schande gemaakt. Toch gaat de gewenste verbetering veel te langzaam.

Met wetgeving kunnen we zorgen dat alle bedrijven – en niet alleen de bedrijven die intrinsiek gemotiveerd zijn – worden gedwongen verantwoording af te leggen en actie te ondernemen. Zo ontstaat in de hele sector een gelijk speelveld waardoor leefbare lonen veel haalbaarder worden. Een fabriek produceert vaak voor meerdere merken. Wanneer zij allemaal de eis stellen dat het loon omhoog moet, kan dit daadwerkelijk de praktijk worden.

Voor welke bedrijven geldt jullie wetsvoorstel?
Dit wetvoorstel geldt voor alle bedrijven die in de Europese Unie kleding, schoenen en textiel verkopen. Ongeacht waar het bedrijf gevestigd is, en ongeacht waar de kleding gemaakt wordt.

Zijn kledingmerken verantwoordelijk voor het betalen van een leefbaar loon?
Wij vinden van wel. Merken besteden hun productie vaak uit, maar daarmee verdwijnt hun verantwoordelijkheid voor de naleving van mensenrechten in hun productieketens niet.

Terwijl veel merken forse winsten maken krijgt de meerderheid van de kledingmakers niet genoeg betaald om van te leven. Dat komt doordat het systeem oneerlijk is, en de macht ongelijk verdeeld. Kledingbedrijven hebben de touwtjes in handen en zijn daarmee verantwoordelijk voor verbetering in de hele sector.

Betalen kledingmerken het loon van de makers van hun kleding?
De meeste merken zijn geen eigenaar van de fabrieken waar hun kleding wordt gemaakt. Om kosten te besparen besteden zij het productieproces uit aan toeleveranciers. Verreweg de meeste kledingmakers zijn in dienst bij dit soort leveranciers en worden door hen betaald, niet door de merken.

Met andere woorden: binnen één fabriek maken de werknemers kleding voor meerdere merken tegelijk. Daardoor is het moeilijk voor individuele merken om ervoor te zorgen dat alle werknemers in een fabriek een leefbaar loon betaald krijgen. EU-brede wetgeving is nodig om te zorgen dat álle merken gaan zorgen voor de betaling van leefbaar loon.

Waarom is er speciale aandacht voor vrouwen in het wetsvoorstel?
Ongeveer 80% van de werknemers in de kledingindustrie is vrouw. Zij maken niet alleen lange dagen in de fabriek, maar zijn ook verantwoordelijk voor onbetaalde taken thuis (zoals koken en zorg). Daardoor komen zij niet alleen geld tekort, maar ook tijd. Met een leefbaar loon kunnen deze vrouwen in hun eigen levensonderhoud en dat van hun gezin voorzien zonder extreem te hoeven overwerken, zodat ze beter voor hun gezin kunnen zorgen. En hopelijk zelfs deelnemen aan het maatschappelijke, culturele en politieke leven.

Uit onderzoek is gebleken dat lage lonen een belangrijke oorzaak zijn voor geweld tegen vrouwen op de werkvloer. Vrouwen, migranten en thuiswerkers behoren tot de laagstbetaalde en meest kwetsbare groepen in de productieketen voor kleding. Dit is geen toeval, maar het resultaat van een machtige industrie die profiteert van het uitbuiten van kwetsbare groepen.

Is er verband tussen een leefbaar loon en de milieu-impact van de kledingindustrie?
Fast Fashion is steeds meer de kern van de mode-industrie. In steeds korter tijdsbestek wordt steeds meer kleding geproduceerd tegen steeds lagere prijzen. Het effect daarvan is niet alleen lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden voor de makers, maar ook grote belasting van de aarde door gebruik van grondstoffen, vervuiling, CO2 uitstoot door transport en uiteindelijk de dump van gebruikte kleding – vaak weer in de landen waar het gemaakt is.

De wereld kan de huidige hoeveelheid kledingproductie niet aan. Voor het welzijn van de aarde en de kledingmakers is het belangrijk dat we minder kleding produceren. Dat is een breder probleem dat met dit wetsvoorstel niet wordt opgelost, maar we hopen wel dat het een bijdrage levert aan een andere manier van werken en winst maken door kledingmerken en de gehele sector. Een nieuwe blik.

Waarom is dit wetsvoorstel specifiek gericht op de kleding- en textielindustrie?
Dit wetsvoorstel wordt geïntroduceerd in de nasleep van de coronapandemie, een tijd waarin de lonen van arbeiders in de kleding- en textielindustrie in veel gevallen niet op tijd of helemaal niet werden uitbetaald. Hieruit blijkt de dringende noodzaak om in actie te komen in deze sector.

Het succes van burgerinitiatieven wordt mede bepaald door de kracht van het bewijs dat verandering noodzakelijk is. In de kleding- en textielsector zijn er voorbeelden en bewijsmateriaal in overvloed.

In het verlengde daarvan: in huidige en voorgestelde EU-wetgeving wordt meestal geen verschil gemaakt tussen sectoren. Doordat wij dit wel doen kunnen we meer gerichte wetgeving voorstellen die de problemen in de kledingindustrie beter kan oplossen dan meer algemene wetgeving. Tegelijkertijd hopen we dat dit voorstel als voorbeeld dient voor hoe dit ook in andere sectoren kan werken, zodat ook daar een leefbaar loon gaat worden betaald.

Hoe sluit dit voorstel aan bij bestaande plannen voor wetgeving in Europa?
Ons burgerinitiatief komt op een belangrijk moment. Er ligt namelijk sinds eind februari 2022 een wetsvoorstel van de Europese Commissie dat bedrijven verplicht om ketenverantwoordelijkheid te nemen. Dat wil zeggen dat ze risico’s op mensenrechtenschendingen en milieuschade in hun internationale keten moeten opsporen en aanpakken. Dit is een belangrijke stap, maar helaas blijft het wetsvoorstel op belangrijke onderdelen onduidelijk over wat een bedrijf precies moet doen en toont het gebrek aan ambitie.

Met het burgerinitiatief Good Clothes Fair Pay bieden we een oplossing voor deze tekortkomingen. Wij leveren een heldere en concrete uitwerking, specifiek gericht op een leefbaar loon in de kledingsector. Dat is natuurlijk minder breed dan het Europese voorstel dat er nu ligt, maar ons voorstel kan een blauwdruk zijn voor de aanpak van andere risico’s in andere sectoren. Lees meer over de aanvullingen op de bestaande Europese Due Dilligence-wetgeving.

Europees Burgerinitiatief

Wat is een Europees Burgerinitiatief?
Een Europees burgerinitiatief (EBI) is een belangrijk democratisch instrument in de Europese Unie waarmee burgers rechtstreeks kunnen oproepen tot nieuwe wetgeving. Het is een manier voor EU-burgers om wetsvoorstellen bij de Europese Commissie in te dienen. In een jaar tijd moeten er een miljoen EU-handtekeningen voor het initiatief worden ingezameld, zodat de Europese Commissie verplicht is om het wetsvoorstel te behandelen. Een unieke kans voor burgers om bij te dragen aan nieuwe wetten.

Omdat dit geen gewone petitie maar een officieel burgerinitiatief is, moet jouw handtekening officieel worden geverifieerd door de nationale autoriteiten, volgens de specifieke regels van elk EU-land. Je kunt het zetten van je handtekening vergelijken met digitaal stemmen.

Wie kan het Europese Burgerinitiatief ondertekenen?
Het burgerinitiatief staat open voor alle EU-burgers, ook als je momenteel buiten de EU woont. Als je geen EU-nationaliteit hebt, kun je helaas niet tekenen.

Daarnaast moet je de kiesgerechtigde leeftijd voor de EU-verkiezingen hebben bereikt. In de meeste landen is dat 18 jaar, zoals in Nederland, maar in sommige 16 of 17 jaar. Kijk welke regels er gelden voor het land waarvan jij de nationaliteit hebt.

Op haar pagina met veelgestelde vragen zegt de Europese Commissie: ‘kies het EU-land waarvan u de nationaliteit heeft. Uw handtekening telt mee voor dat land’. Zodra je het land hebt gekozen waarvan je de nationaliteit hebt, kun je een woonadres overal ter wereld opgeven.

Ik ben geen EU-burger; hoe kan ik de campagne dan toch steunen?
Als je geen EU-burger bent, kun je het burgerinitiatief toch steunen door onze content op sociale media te delen en jouw familie, vrienden en collega’s hierover te vertellen.

Welke gegevens zijn er van mij nodig voor het tekenen?
In het kader van dit EBI moet jouw handtekening officieel worden geverifieerd door de nationale autoriteiten, volgens de specifieke regels van elk EU-land. Wij hebben geen invloed op de gegevens die deze landen nodig hebben, omdat dit voor de verificatie van jouw handtekening geregeld is in Verordening (EU) 2019/788 betreffende het Europees burgerinitiatief.

Van mensen met de Nederlandse nationaliteit worden de volgende gegevens gevraagd: nationaliteit, volledige voornaam en achternaam, geboortedatum en volledig adres.

Wat gebeurt er na afloop van de campagne?
Als we ons doel van 1 miljoen handtekeningen halen, dan is de Europese Commissie verplicht met ons in gesprek te gaan, met een officiële mededeling op ons voorstel te reageren en eventueel om een debat in het Europees Parlement te vragen.

Een succesvol burgerinitiatief verplicht de Europese Commissie er niet toe om het wetsvoorstel in te voeren. We zien bij eerdere succesvolle burgerinitiatieven dat zij niet per se direct tot wetgeving hebben geleid, maar er zijn vaak wel belangrijke vervolgstappen gezet door de Europese Commissie.

In het geval van het initiatief Right2Water, het allereerste succesvolle EBI in 2013, heeft de Commissie zich er bijvoorbeeld aan gecommitteerd het mensenrecht toegang tot veilig drinkwater en sanitaire voorzieningen stevig in haar beleid te verankeren. Daarnaast heeft ze regelgeving waterkwaliteit verbeterd. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een herziening van de Europese drinkwaterrichtlijn.

Dit voorbeeld laat zien dat ook als het primaire doel van een EBI in eerste instantie niet wordt gehaald, het nog steeds voor belangrijke verbeteringen kan zorgen. Door het probleem publiek te maken, de commerciële praktijken van merken in de kijker te zetten en de aandacht te vestigen op de noodzaak van nieuwe regelgeving kan een EBI duurzame verandering teweegbrengen.

ASN Bank

Welke rol speelt ASN Bank in dit initiatief?
ASN Bank is initiatiefnemer van dit wetsvoorstel om op Europees niveau te werken aan leefbaar loon in de kledingindustrie. Nadat dit idee bij ASN Bank ontstond hebben we er andere partners bij betrokken om het daadwerkelijk te realiseren. Daarom is het nu een brede coalitie. Anders zou het ons niet lukken!

Waarom zet ASN Bank zich hiervoor in?
Als duurzame bank investeert ASN Bank niet alleen in een beter klimaat en meer biodiversiteit, ze maakt zich ook hard voor mensenrechten. Al sinds de oprichting in 1960 zet de bank zich in voor de meest kwetsbare mensen wereldwijd. ASN Bank heeft als doel dat uiterlijk in 2030 alle kledingmerken die zijn goedgekeurd voor de ASN Beleggingsfondsen de makers van hun kleding een leefbaar loon uitbetalen. Dat lukt alleen als de hele sector leefbaar loon gaat betalen, en daarom pakken we het grootser aan.

Waarom bemoeit ASN Bank zich met politiek?
De primaire focus van ASN Bank als duurzame bank ligt op de invloed die kan worden uitgeoefend met het geld van klanten door te investeren en beleggen. Maar dat is niet uitsluitend wat de bank doet. De missie van ASN Bank is om duurzame vooruitgang in de samenleving te realiseren. Soms zijn daar andere middelen dan geld voor nodig. In dit geval ziet de bank dat haar invloed als aandeelhouder onvoldoende is, en dat er wetgeving bij moet komen.