Dat Microsoft een gewild aandeel is in duurzame portefeuilles lijkt op zich logisch. Afgezien van een stapel lege pizzadozen komen bij het ontwerpen van software ogenschijnlijk weinig vervuilende stoffen vrij. Bovendien heeft het bedrijf ambitieuze klimaatdoelen: in 2030 wil het met zijn activiteiten meer CO2-opnemen dan uitstoten en in 2050 moet alle Microsoft-uitstoot sinds de oprichting in 1975 zijn gecompenseerd. Dat gaat Microsoft onder meer bereiken door datacenters op duurzame stroom aan te sluiten en de dieselaggregaten van datacenters de komende 10 jaar te vervangen door waterstofaggregaten.
Klimaatboek Bill Gates
Ook Bill Gates, oprichter en tot 2000 hoogste baas van Microsoft, heeft zijn zinnen gezet op het verminderen van de wereldwijde CO2-uitstoot. In het onlangs verschenen boek Hoe we een klimaatramp kunnen vermijden, legt hij in 288 pagina’s uit welke stappen we tot 2050 moeten zetten om de huidige uitstoot van 51 miljard ton CO2 terug te brengen naar 0 (spoiler alert 1: volgens Gates past naast zonne- en windenergie ook kernenergie in de energiemix van de toekomst).
Microsoft past prima in een duurzame beleggingsportefeuille, zou je denken. Zeker als je de duurzame doelen van Microsoft en de nieuwe missie van Gates (die sinds 2020 overigens geen bestuursfunctie meer heeft maar nog wel advies geeft) in ogenschouw neemt. Toch komen wij tot een andere conclusie. Waarschijnlijk omdat we door een andere bril naar de techreus kijken.
Spoiler alert 2: wapens een no-go
Het argument om Microsoft af te keuren was snel gevonden. Op elke nieuwssite was eind 2018 te lezen dat Microsoft een order van het Amerikaanse leger had ontvangen. Een order van bijna 500 miljoen dollar voor de levering van 100.000 brillen. Het bleek te gaan om een, voor het leger, aangepaste versie van de augmented-reality-bril Hololens 2.
Een bril die in de oorspronkelijke uitvoering was ontworpen om levens te redden. Maar in de aangepaste versie voor het Amerikaanse leger precies het omgekeerde doet: levens nemen. Volgens een tech-journalist van de Amerikaanse zender CNBC helpt de bril soldaten om ‘dodelijker te zijn in gevechtssituaties’. Voor ons staat de gevechtsbril van Microsoft daarmee gelijk aan een wapen. En beleggen in wapens is voor ons een no-go. Einde oefening voor Microsoft.
Intern protest hoofdkantoor Microsoft
Ook voor sommige Microsoft-medewerkers was deze megabestelling een stap te ver. Een groep van 50 medewerkers schreef een brief aan Satya Nadella (CEO) en Brad Smith (president). Hierin riepen ze op om de bestelling terug te geven. ‘Wij weigeren om technologie te maken die gebruikt wordt in wapens en onderdrukking’, was ook op Twitter te lezen.
Brad Smith had al eerder aangegeven vierkant achter de levering van de gevechtsbrillen te staan. Op het blogkanaal van Microsoft schreef hij: ‘wij geloven in een sterke verdediging van de Verenigde Staten en daarbij past ook dat onze soldaten toegang hebben tot de beste technologie van het land, dus ook die van Microsoft.’ Hij had begrip voor werknemers die weigerden om voor dit soort projecten te werken; voor hen zou een ander project gezocht worden.
Van paperclip naar gevechtsbril
Maar, wacht even. Hebben we het over hetzelfde bedrijf? Microsoft is toch de maker van saaie, degelijke bedrijfssoftware als Excel en Word, de tekstverwerker die in de jaren ’90 nog standaard geleverd werd met een irritante paperclip als virtuele assistent. Het bedrijf dat met de lancering van Windows 95 – in 1995 - de toepasselijke song Start me up van The Rolling Stones gebruikte. Een lancering die tenenkrommende beelden opleverde van dansende softwaremakers (inclusief Gates en CEO-na-Gates Steve Ballmer). Ja dat bedrijf.
Sinds de oprichting in 1975, de beursgang van 1986 en na ruim 200 (!) overnames is de producent van bedrijfssoftware gemuteerd in een techreus die naast Microsoft office en Windows, de Xbox spelcomputer, kunstmatige intelligentie (waarover straks meer), internetdiensten en hardware als laptops en augmented-reality-brillen verkoopt.
‘Hé, dat gezicht herken ik’
Van de relatief nieuwe activiteiten van Microsoft zijn we kritisch op gezichtsherkenningssoftware (een product dat onder de naam Microsoft-Azure wordt verkocht. Maar wat is er mis met gezichtsherkenningssoftware om je telefoon, je voordeur of je auto te ontgrendelen? Mits de beveiliging en de bescherming van deze software ok is, zijn dit handige toepassingen.
We kijken kritisch naar het gebruik van gezichtsherkenningssoftware in combinatie met beveiligingscamera’s in openbare ruimtes en koppeling van deze gegevens aan een database met persoonsgegevens. Na de aanslagen van 11 september 2001 in New York ontstond er een grote vraag naar dit soort bewakingstechnologie. En door de toegenomen kennis van kunstmatige intelligentie en computerkracht wordt het koppelen van plaatjes en persoonsgegevens voor een groot deel door computers gedaan.
Twee decennia later wordt deze technologie in China massaal gebruikt. Met behulp van camera’s, gezichtsherkenningssoftware, GPS-data en een grote database laat de Chinese overheid zijn burgers letterlijk in het gareel lopen. Steek je bij een rood verkeerslicht toch even snel een zebrapad over dan riskeer je een boete en een aantekening op je social credit score. Heb je veel van dit soort strafpunten dan wordt je leven er een stuk moeilijker op.
Nog een reden om Microsoft af te keuren
Maar wat heeft Microsoft hiermee te maken, vraag je jezelf misschien af? Tijdens het duurzaamheidsonderzoek lazen we dat Microsoft Research Asia (een dochterbedrijf gevestigd in de grootste Chinese stad Shanghai) behulpzaam zou zijn geweest bij de ontwikkeling van Chinese gezichtsherkenningssoftware.
Uit een artikel van de gerenommeerde krant The Financial Times vernamen we dat onderzoekers van Microsoft Research Asia, hadden samengewerkt met de National University of Defense Technology, de Chinese militaire academie. Het ging specifiek over drie papers over kunstmatige intelligentie en gezichtsherkenning. Een bekende Nederlandse ethische hacker, Victor Gevers, liet in meerdere tweets zien dat programmeurs van Microsoft geen moeite hadden om gegevens met hun Chinese collega’s te delen.
Bigbrotherpraktijken in Xinjiang
Onze verbazing werd groter toen duidelijk werd dat de gezichtsherkenningssoftware werd ingezet in de provincie Xinjiang, de provincie waar de Oeigoerse gemeenschap (een moslimminderheid) stelselmatig wordt onderdrukt. Dat kon dezelfde Victor Gevers afleiden uit een database waarin ruim 2,5 miljoen namen waren opgeslagen. Hierin stonden Chinezen gelabeld als Han-Chinees of Oeigoer. Naast de naam bevatte de database privacygevoelige informatie als ID-nummers, geslacht, huisadres, foto’s, gps-data en namen van bezochte locaties (zoals ‘moskee’, ‘restaurant’ of ‘internetcafé’).
Foto: al in 2014 werd er aandacht gevraagd voor de onderdrukking van Oeigoeren. bijvoorbeeld bij deze demonstratie in Den Haag
De onthulling werd groot nieuws op nieuwssites en social media. En de aandacht voor de onderdrukking en vervolging van deze minderheid laaide onlangs weer op na een protestactie door een aantal partijen in de Tweede Kamer. Een kamermeerderheid stemde eind februari voor een motie om de mensenrechtenschendingen tegen de Oeigoeren voortaan als genocide te betitelen.
Palestijnse gezichtsherkenning
Tijdens ons duurzaamheidsonderzoek kwam nog een andere casus met gezichtsherkenningssoftware naar boven. Dit keer bij Microsofts investeringsmaatschappij M12. Het bedrijf had voor 78 miljoen dollar aandelen gekocht in het Israëlische AnyVision, een bedrijf dat net als Microsoft ook actief is in de markt van gezichtsherkenningssoftware. Volgens nieuwssite CNBC werd de software gebruikt om Palestijnen te herkennen en op te pakken in de Westelijke Jordaanoever.
Microsoft nam de kwestie hoog op en vroeg een internationaal advocatenkantoor om de kwestie te onderzoeken. Uit het onderzoek bleek dat de software inderdaad werd gebruikt bij grenscontroles maar niet grootschalig zoals in sommige artikelen was gesuggereerd. Na het incident maakte Microsoft bekend geen aandelen meer te kopen in bedrijven die gezichtsherkenningssoftware maken. In onze ogen een goede maatregel.
Techreuzen boycotten Amerikaanse politiekorps
De discussie over onethisch gebruik van gezichtsherkenningssoftware zal de komende tijd nog wel even doorgaan. Het is goed om te zien dat de Amerikaanse techreuzen kritisch naar hun producten en afnemers kijken. Zo namen in de zomer van 2020 drie grote Amerikaanse techbedrijven een opmerkelijke beslissing. In chronologische volgorde maakten IBM, Amazon én Microsoft bekend voortaan geen gezichtsherkenningssoftware meer aan de Amerikaanse politie te verkopen. De boycot kwam voort uit ophef over politiegeweld tegen Afro-Amerikaanse burgers en etnisch profileren van deze groep.
ASN Bank gebruikt software van Microsoft
De gevechtsbril voor het Amerikaanse leger is voor ons de hoofdreden om niet in Microsoft te beleggen. Daarnaast staan we kritisch tegenover de mogelijke uitwisseling van kennis met China. Helemaal als die kennis wordt toegepast in Big-brother-achtige surveillancetechnologie om 12 miljoen Oeigoeren te onderdrukken.
Tegelijkertijd maken we als bedrijf wel gebruik van Microsofts software (dit artikel is bijvoorbeeld in Word geschreven). Als afnemer toetsen we namelijk of de producten die we aanschaffen voldoen aan onze duurzaamheidscriteria. De kantoorsoftware van Microsoft voldoet op dit moment aan deze criteria. Als belegger kijken we breder, naar alle activiteiten van een bedrijf. Op dat vlak voldoet Microsoft niet.
Wie is Bill Gates?
Na 25 jaar als CEO, gaf hij in 2000 het stokje door aan Steve Ballmer. De 30e werknemer in 1980. Vijf jaar eerder had Bill Gates samen met zijn bijna 3 jaar oudere jeugdvriend Paul Allen Microsoft opgericht. De naam, Micro-soft (toen nog met streepje) kwam van Paul, die met zijn grote baard de vader leek van de piepjong ogende Gates. Nadat het duo zich in 1980 bij IBM naar binnen had gebluft ging de omzet als een raket omhoog.
Het idee van Gates om voor elke pc met opstartsoftware (MS DOS) van Microsoft een vergoeding te rekenen, bleek een gouden greep. Allen overleed in 2018. Inmiddels heeft Gates een nieuwe zakelijke partner gevonden in Melinda French.
Een Microsoft-medewerker die, Gates in de jaren ’90 tijdens een zakelijk diner ontmoette, en met wie hij op 1 januari 1994 trouwde. Netflix maakte in 2019, voor de coronauitbraak, een interessante miniserie over Gates en het werk voor de Bill & Melinda Gates Foundation.
| Opgericht in 1975 |
| Aantal medewerkers: 163.000 (2019) |
| CEO: Satya Nadella |
| Beursnotering: New York |
| Totale omzet: € 120 miljard |
| In Nederland: Schiphol (kantoor), Middenmeer (datacenter) |
| Status: Afgekeurd |
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Duurzaam beleggen bij ASN Bank
Van plan om te starten met beleggen? Dit kan al vanaf € 20 per maand. Lees onze tips om een goede start te maken.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd op 8 maart 2021. Tekst: Iwan Oving
