Wat hebben Amazon.nl en het nieuwe schip van Amazon-oprichter Jeff Bezos met elkaar gemeen? Het antwoord: beide kenden bij hun start een stortvloed aan media-aandacht. Voorafgaand aan de lancering van amazon.nl in maart 2020 waren concurrenten bang om te worden weggeblazen. Rotterdammers waren deze zomer boos dat een geliefde spoorbrug moest worden gedemonteerd om de boot van Bezos te laten passeren (een in Alblasserdam gebouwd zeilschip). Het laatste bleek een storm in een glas water: niet de brug maar de masten van het zeilschip werden naar beneden gehaald.
Foto: de Koningshavenbrug (in de volksmond ook wel De Hef genoemd) werd tot 1993 als spoorbrug gebruikt. Tegenwoordig is de brug een rijksmonument.
Tussenstand Amazon.nl - Bol.com
Na ruim twee jaar lijkt het een goed moment voor een tussenstand. Is Amazon.nl een serieuze concurrent voor Bol.com gebleken? We nemen Bol als referentiekader omdat deze Ahold-dochter met € 3,3 miljard omzet (in 2020) te boek staat als de grootste online verkoper van Nederland.
De vraag stellen is eenvoudiger dan hem beantwoorden. Amazon hangt de verkoopcijfers van de verschillende landensites, en dus ook die van Nederland, namelijk niet aan de grote klok. Business Insider (BI) deed op basis van vijf webstatistieken een poging om de populariteit in Nederland te duiden. Volgens het platform heeft de Amazon.nl Bol.com ‘niet meteen weggeblazen’ en is de Nederlandse webshop nog steeds favoriet. Dit is volgens BI met name toe te schrijven aan de kortere levertijd en betere communicatie van Bol.
Van boekenzaak naar clouddienstverlener
In de kwart eeuw dat Amazon actief is, transformeerde het van een online boekwinkel in een online warenhuis & internetdienstverlener. Niet alleen het assortiment breidde enorm uit, ook het aantal petten dat Amazon tegelijk draagt.
Afbeelding: net als Bol.com startte Amazon ook met boeken en CD's
Amazon is tegenwoordig: 1) een klassieke webshop die producten inkoopt, levert en verkoopt, 2) een derde-partij-verkoper die zijn website ter beschikking stelt voor andere verkopers, 3) een advertentiebedrijf (door een prominente plaats op zijn zoekresultatenpagina aan de hoogste bieder te verkopen) en 4) aanbieder van eigen producten onder namen als Amazon Basics (woon-, kantoor- en computeraccesoires), Amazon Essentials (kleding) en Amazon Elements (huishoudelijke producten).
Amazon’s onbekende winstmotor: AWS
Mag Amazon al die petten tegelijk dragen?
Kan Amazon ongestoord verder groeien en meerdere petten tegelijk dragen? In de VS zijn er critici die de overheid oproepen om het bedrijf (op basis van anti-monopolie-regels) op te splitsen. Maar op korte termijn lijkt het er niet op dat dit gaat gebeuren. En in Europa? Daar wordt scherp gelet op machtsmisbruik door grote techbedrijven als Amazon. Zo kreeg Google in drie jaar tijd € 8 miljard aan boetes van Eurocommissaris Margrethe Vestager. Onder meer voor Google’s verplichting aan Androidtelefoonproducenten om hun telefoons met Google apps uit te rusten.
Hoe hoog wordt de Europese boete voor Amazon?
In november 2020 beschuldigde dezelfde Vestager Amazon van oneerlijke praktijken met zijn Duitse en Franse webshop. Het ging om een voorlopige conclusie van een uitgebreid onderzoek. De Europese Commissie had concrete voorbeelden gevonden waarbij Amazon uit webanalyse en verkoopgegevens filterde welke producten goed verkochten en deze producten vervolgens zonder tussenhandelaar zelf ging verkopen.
Foto: De Deense EU-toezichthouder Margrethe Vestager legde meerdere techbedrijven over de knie; bron Wikipedia
Uit recente publicaties wordt duidelijk dat Amazons advocatenteam er in lijkt te slagen om voor een veel lager bedrag te schikken dan de 10% van de jaaromzet waar eerder mee was gedreigd.
Hier schrokken onze duurzaamheidsonderzoekers van
In de herfst van 2020, het jaar dat Amazon met de Nederlandse site startte, hielden onze duurzaamheidsonderzoekers het bedrijf kritisch tegen het licht. Ze namen allereerst kennis van de stortvloed aan nieuws over de pogingen om binnen een Amerikaans Amazonpakhuis in de staat Alabama een vakbond op te richten.
Het pakhuis was in het voorjaar van 2020 geopend en inwoners en bestuurders waren blij met de komst van Amazon. In het plaatsje Bessemer, bevolkt door 26.000 inwoners, zou het in totaal 6.000 nieuwe banen brengen.
In een jaar draaide dat sentiment 180 graden. Medewerkers klaagden over het werktempo, surveillance-camera’s die hun werk controleerden en andere stressvolle randzaken. De roep om een vakbond werd steeds groter. Maar omdat vakbondsvrijheid en het recht van vereniging in de VS niet door wetten is geregeld moest er eerst gestemd worden of medewerkers überhaupt lid mochten worden van een vakbond.
Zo beïnvloedde Amazon de vakbondsverkiezing
In diverse media werd uitgebreid stilgestaan bij Amazons beïnvloedingtactieken. Uiteenlopend van posters in toiletruimtes, tot dagelijks meerdere sms'jes en van lunchbijeenkomsten tot socialmediaberichten die uitkwamen op een tijdelijke website. In al deze communicatie werden de nadelen van een vakbondslidmaatschap opgesomd. Met als boodschap: houd je geld op zak en laat ons je arbeidsvoorwaarden regelen.
Om in te zien dat Amazon een gemeen spel speelde hoef je geen rechercheur te zijn. In meerdere nieuwsbronnen kwam naar voren dat Amazon drie zogenaamde anti-vakbond-consultants had ingehuurd om de mening van werknemers te beïnvloeden. Voor deze activiteiten betaalde de directie $ 10.000 per dag. De anti-vakbond-campagne had voor Amazon het gewenst resultaat: na het tellen van de stemmen, bleek twee derde tegen een vakbond.
Het is voor ons een no-go om te beleggen in een bedrijf dat – met dubieuze praktijken – werknemers ontmoedigt om een vakbond op te richten. Niet gek als je bedenkt dat we in 1960 door een voorloper van vakbond FNV zijn opgericht.
In landen als Frankrijk, Italië, Duitsland, Spanje, Polen en het Verenigd Koninkrijk staan Amazonwerknemers gelukkig sterker dan hun Amerikaanse collega’s. Met de hulp van vakbonden werden hogere salarissen, vaste werktijden, betaald ziekteverlof en vrijheid van vereniging geëist. Tenslotte waren we blij toen we dit voorjaar vernamen dat medewerkers van een Amazonpakhuis in de staat New York voor de oprichting van een vakbond hadden gestemd. Hopelijk krijgt dit een vervolg; er zijn nog zo’n 100 Amerikaanse vestigingen te gaan.
Andere onvoldoendes in onderzoek
Maar Amazon scoorde nog meer onvoldoendes in ons duurzaamheidsonderzoek. Zo verkoopt het warenhuis in meerdere landen wapens, dierenbont en haaientanden. Zaken die we uitsluiten of moeilijk te rijmen zijn met ons duurzame beleggingsbeleid. Ook op het gebied van privacy laat het bedrijf steken vallen. In de afgelopen jaren heeft het bedrijf in meerdere landen het dringende verzoek gehad om zijn privacybeleid aan te passen.
Tenslotte hebben we weinig respect voor de belastingmoraal van het bedrijf. Natuurlijk betaalt het bedrijf BTW en loonbelasting (net als iedere eigenaar van een fysieke winkel), maar CEO Jeff Bezos doet er alles aan om jaarlijks zo weinig mogelijk winstbelasting te betalen. En juist van dat belastinggeld onderhouden overheden de wegen en bruggen waarover Amazon dagelijks miljoenen pakketjes vervoert.
De Volksbank ook klant van AWS
Sinds enkele jaren maakt ook ons moederbedrijf gebruik van de clouddiensten van AWS. In 2019 koos de IT-afdeling van de Volksbank uit Microsoft Azure, Google en AWS voor de laatste partij. Het feit dat de drie meest geschikte leveranciers door ASN zijn afgekeurd om in te beleggen illustreert de macht van Big tech en het dilemma bij het kiezen van leveranciers.
Wie is Jeff Bezos?
Jeff laat al op jonge leeftijd zien dat hij veel in zijn mars heeft. Na een studie aan Princeton (waar hij summa cum laude afstudeert) komt Bezos in 1990 terecht bij een hedgefund waar hij rekenmodellen maakt. Ergens in 1993 hoort hij over de commerciële kansen van het in 1989 gelanceerde world wide web. Bezos besluit een webshop in boeken te starten. Hij zegt in 1994 zijn baan op, pakt zijn koffers en verhuist van New York naar Seattle omdat daar de meeste boekgroothandelaren gevestigd zijn. De eerste versie van amazon.com begint Bezos, zoals zoveel internetondernemers, vanuit de garage van zijn huis.
Nu bijna 30 jaar later is Jeff Bezos de rijkste man op aarde en is Amazon een van de 4 bedrijven met een marktwaarde van meer dan 1 biljoen dollar (de andere 3 zijn Apple, Google en Microsoft). In de zomer van 2021 klokte Bezos voor de laatste keer uit als CEO van Amazon. Sindsdien heeft hij meer tijd over voor zijn ruimtetransportbedrijf Blue origin en zijn andere passie: zeilen.
| Opgericht in 1994 |
| Aantal medewerkers: 1,3 miljoen |
| CEO: Jeff Bezos |
| Beurnotering: New York |
| Totale omzet: 320 miljard |
| In Nederland: vestiging in Amsterdam |
| Status: Afgekeurd |
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Meer lezen over duurzaam beleggen
Is beleggen iets voor jou? En wil je eerst meer weten? Lees dan meer over beginnen met beleggen.
Let op:
Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd op 7 mei 2021 en op 12 augustus 2022 geactualiseerd. Tekst: Iwan Oving
