Heb jij een paar Adidas-schoenen in je kast staan? Met iconische én zeer populaire modellen als Stan Smith, Samba, Gazelle en de Spezial is die kans best groot. De populariteit van het merk heeft ook een keerzijde: het Duitse bedrijf heeft veel, heel veel leer van koeien nodig.
Follow the money over herkomst leer
Waar komt dit leer vandaan? Deze vraag stelde Yara van Heugten zichzelf ook. De onderzoeksjournalist van Follow the Money deed vervolgens onderzoek en kwam tot een schokkende conclusie die ze in januari 2024 publiceerde. Het leer van de schoenen bleek voor een deel afkomstig uit ontbost Amazonegebied.
Van Heugten deelde haar bevindingen met het Duitse bedrijf. En stelde daarbij de onvermijdelijke vervolgvraag: gaat Adidas net als andere producenten stoppen met het gebruik van Braziliaanse koeienhuiden? Het antwoord van Adidas luidde: ‘nee, vanuit Brazilië kunnen we meer invloed uitoefenen om ontbossing tegen te gaan.’
Adidas gaf verder aan dat het leer slechts een ‘bijproduct is van vleesproductie’. Volgens Follow the Money wordt daarmee de impact van leer gebagatelliseerd. Van Heugten verwijst in haar artikel naar onderzoek van een groot consultancybureau dat in 2020 becijferde dat leer goed is voor een kwart van de inkomsten van de grote Braziliaanse slachthuizen.
ASN stelt in 2022 al vragen over leer van Adidas
Onze duurzaamheidsonderzoekers stelden Adidas in 2022 al de vraag of in schoenen Braziliaans rundleer uit ontboste gebieden werd gebruikt. Adidas liet ons destijds weten dat het samen met Textile Exchange en Leather Working Group werkte aan een systeem dat de transparantie in de leerketen zou vergroten. In de toekomst zou het als consument mogelijk zijn om de herkomst van het leer van een paar Adidas-sneakers af te lezen. Ook meldde het Duitse bedrijf ons dat het werkte aan een concreet plan om te kappen met de afname van runderhuiden uit ontboste gebieden als het Amazonegebied.
Het artikel van Follow the Money gaf ons de nodige stof tot nadenken. In het ASN Duurzaamheidsbeleid staat namelijk dat we niet investeren in bedrijven die betrokken zijn bij ontbossing. Ook liet het artikel duidelijk zien dat niet alleen Adidas maar ook andere mode- en sportbedrijven handig zijn in het maskeren van leer uit ontbost Amazonegebied.
E-mail van Plantbased Dennis
Begin 2024, kort na de publicatie van het FTM-artikel, ontving onze klantenservice een e-mail van Plantbased Dennis. In zijn e-mail vertelde Dennis - als ASN-klant - verbaasd te zijn over het feit dat Adidas nog steeds een plek had in onze lijst met goedgekeurde bedrijven. ‘Adidas is één van de grootste aanjagers van de wrede, onhoudbare slacht van wilde kangoeroes in Australië.' schreef Dennis ons. Hij kon het weten want hij werkte twee jaar lang voor de Australische dierenorganisatie Kangaroos Alive.
Op diverse platformen maakt Dennis mensen enthousiast om over te stappen naar een plantaardig dieet. Foto: Plantbased Dennis
Onze duurzaamheidsonderzoekers waren het roerend met Dennis eens en werkten achter de schermen verder aan hun rapport. Een paar maanden eerder hadden ze Adidas nog gevraagd wat de plannen waren met het gebruik van kangoeroeleer voor luxe voetbalschoenen. Adidas stuurde ons een e-mail en legde daarin uit alleen kangoeroeleer van gecertificeerde leveranciers af te nemen. Ook lazen ze dat de kangoeroejagers onder toezicht van de Australische overheid staan. Adidas liet ons tot slot weten niet van plan te zijn om te stoppen met het gebruik van kangoeroeleer.
Kangoeroeleer: wie was eerder, Puma of Adidas?
Adidas gebruikt al bijna een halve eeuw kangoeroeleer voor voetbalschoenen. Maar het was niet het eerste merk. Negen jaar voor de introductie van de bij profs geliefde Adidas Copa Mundial (vaste nop) en Adidas World Cup (schroefnop) was het Puma die hiermee begon. In 1970 kreeg de Braziliaanse wereldster Pelé een paar kangoeroeschoenen mee om aan te trekken tijdens het Wereldkampioenschap voetbal in Mexico.
De Braziliaanse voetbalster Pelé won in 1970 op Puma's (van kangoeroeleer) de wereldbeker voor landenteams - foto Wikipedia
Zo’n 55 jaar later is er wereldwijd veel aandacht voor de misstanden rond het gebruik van kangoeroeleer. De wereldwijde campagne ‘kangaroos are not shoes’ - die in 2021 startte - speelt daarbij een belangrijk rol. De gelijknamige actiegroep die wil dat sportmerken stoppen met het gebruik van kangoeroeleer, richtte zich de laatste jaren tot Nike, Adidas, New Balance, Puma en Diadora, ’s werelds grootste sportmerken én afnemers van kangoeroeleer.
Misstanden bij Australische kangoeroejacht
Wat is er mis met de kangoeroejacht? Kangoeroes worden niet gefokt, maar in het wild afgeschoten. De jacht vindt ’s nachts in afgelegen gebieden plaats. Zo'n 40% van de dieren wordt niet fataal geraakt en sterft een zeer langzame, pijnlijke dood. Moeders met een babyjong in hun buidel worden niet ontzien. Waardoor zo’n 400.000 gezonde kangoeroejongen (die te weinig opleveren) wreed worden afgemaakt of moederloos verhongeren.
De campagne is tot nu toe zeer succesvol: 4 van de 5 genoemde sportmerken hebben inmiddels verklaard met het gebruik van kangoeroeleer te stoppen. Puma, gebruikt voor zijn iconische voetbalschoenen inmiddels kunstleer. En ook Nike verklaarde in 2023 geen kangoeroeleer te gebruiken. Wellicht werd het bedrijf geïnspireerd door de Amerikaanse staat Oregon die enkele maanden eerder een verbod op kangoeroeleer afkondigde. Goed om te weten: het hoofdkantoor van het Amerikaanse sportmerk staat in Beaverton, Oregon.
Helaas gaf het laatste bedrijf in het rijtje van 5 geen gehoor aan de oproep van de dierenactivisten. Adidas blijft tot de dag vandaag kangoeroeleer gebruiken voor het model World cup.
Plussen in het duurzaamheidsonderzoek
Zijn er ook zaken die Adidas wel op een duurzame manier aanpakt? Ja die zijn er ook. Het Duitse bedrijf heeft stappen gezet om in 2030 een leefbaar loon in kleding- en schoenfabrieken mogelijk te maken, het belooft om dit jaar geen nieuw polyester, maar 100% gerecycled polyester te gebruiken en het wil de CO2-voetafdruk van Adidas-producten in 2025 met 15% te verlagen.
Eindoordeel van onze duurzaamheidsonderzoekers
Het hoofdstuk ‘dierenwelzijn’ in het duurzaamheidsbeleid van ASN Bank gaf de doorslag. Daarin staat zwart op wit dat de ASN Beleggingsfondsen niet investeren in ondernemingen die op dieren jagen. ‘Dit doet Adidas niet’, zou een kritische lezer kunnen zeggen. Fair enough. Maar de ASN-fondsen beleggen evenmin in bedrijven die exotisch leer gebruiken van een beschermde inheemse diersoort. De Australische kangoeroe behoort tot deze groep.
Ons rapport over Adidas kon daarom niet anders dan negatief zijn. Eind maart 2024 nam het investeringscomité van ASN Impact Investors het advies van onze duurzaamheidsonderzoekers over en schrapte het Adidas uit het beleggingsuniversum.
Het was overigens niet nodig om Adidas-aandelen uit ASN-beleggingsfondsen te verwijderen. Al in december 2021 - na een aanhoudende koersdaling van enkele maanden - koos de fondsbeheerder ervoor om de eerder behaalde koerswinst veilig te stellen en afscheid te nemen van het aandeel Adidas.
Meer sportmerken uit duurzame lijst
In augustus 2024, dus een klein half jaar, na het besluit om Adidas af te keuren verloren ook Puma en het Japanse Asics hun plaats in de lijst met goedgekeurde bedrijven. Dit was een gevolg van de beslissing van ASN Impact Investor om bedrijven uit te sluiten die fast fashion produceren en onvoldoende stappen zetten richting een circulaire bedrijfsketen. Ook sportmerken doen aan fast fashion: het snel rouleren van kledingcollecties en zijn nog niet ver genoeg in het hergebruiken van grondstoffen.
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Beginnen met beleggen?
Dat kan bij ASN Bank. Wij helpen je graag op weg.
Lees hier meer over beginnen met beleggen.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd op 20 december 2024. Tekst: Iwan Oving
